ΕΟΡΤΗ ΑΓΙΑΣ ΥΠΟΜΟΝΗΣ
ΜΝΗΜΗ ΑΛΩΣΕΩΣ
ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΙΑ’ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ
Την προηγούμενη Κυριακή 2 Ιουνίου η ενορία εόρτασε την μνήμη της ΑΓΙΑΣ ΥΠΟΜΟΝΗΣ βυζαντινής αυτοκρατόρισσας και μητέρας των Παλαιολόγων και ιδιαιτέρως του Κωνσταντίνου του ΙΑ΄τελευταίου και τραγικού αυτοκράτορος .
Στο δεξιό κλίτος του Ιερού Ναού του Αγίου Ανδρέου Εγλυκάδος έχει αγιογραφηθεί η ζωή της, καθόσον υπάρχει και β’ εγκαινιασμένη Αγία Τράπεζα. Ανήμερα της Εορτής τελέστηκε και μνηνόσυνο του Κων/νου του Παλαιολόγου και των συν αυτω αναιρεθέντων ηρώων, αγωνιστών και προμάχων κατά την αποφράδα ημέρα της Αλώσεως της Βασιλεύουσας Πόλης. Πλήθος κόσμου κατέκλυσε τον πανηγυρίζοντα Ιερόν Ναόν για να παρακολουθήσει την Θεία Λειτουργία και το Ιερόν Μνημόσυνον .
Συγκινητική ήταν και η ομιλία του πρωτοπρεσβυτέρου π.Κωνσταντίνου όπου αναφέρθηκε στο ιερό πρόσωπο της ΑΓΙΑΣ ΥΠΟΜΟΝΗΣ σε σχέση με τον Κων/νο Παλαιολόγο και την Άλωση της Πόλης. την οποίαν παραθέτουμε:
Η 29η Μαΐου 1453, αποτελεί ένα σημαντικό σταθμό στην ιστορία του Ελληνισμού. Είναι η ημέρα κατά την οποία τελειώνει ο Μεσαιωνικός Ελληνισμός και ξεκινάει ο νεότερος Ελληνισμός. Την Τρίτη 29 Μαΐου 1453 και ώρα 2:30 μ.μ. κατά τον αυτόπτη μάρτυρα Γεώργιο Φραντζή, ακούστηκε μέσα στην Κωνσταντινούπολη, το καύχημα του ...
κόσμου η φράση «Εάλω η Πόλις». Ο αείμνηστος και πολύκλαυστος Αυτοκράτοράς μας Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος - Δραγάσης, ήταν αυτός πού αγωνίστηκε μέχρις εσχάτων για την σωτηρία της «άμοιρης Πόλις», της εναπομεινάσης Αυτοκρατορίας, αλλά και για όλα τα ιδανικά που χαρακτηρίζουν το Γένος και τον πολιτισμό μας. Χαρακτηριστική είναι η ομιλία του την οποία έκανε στο τελευταιο πολεμικό συμβούλιο πριν από την τελική μάχη. Εκεί ο Αυτοκράτοράς μας, αναφερόμενος σε Ρωμηούς και Ιταλούς, αφού πρώτα τους ευχαρίστησε, τους τόνισε το ένδοξο παρελθόν λέγοντας τους πώς «Όλοι πρέπει να αγωνιστούν για την σωτηρία της Πόλης και της Χριστιανοσύνης». Τους είπε ακόμα ότι είναι απόγονοι αγίων και ηρώων της αρχαίας Ελλάδος και της Ρώμης. Τέλος τους τόνισε πως θα πρέπει να αγωνιστούν για τέσσερα πράγματα. «Για την πίστη στον Ένα και Μοναδικό Θεό, για την Πατρίδα, για την Οικογένεια, και τέλος για τον ίδιο τον Αυτοκράτορα». Τους μίλησε δηλαδή για ιδανικά, τα οποία σήμερα έχουν χαθεί, και όποιος μιλήσει γι' αυτά, θεωρείται εθνικιστής. Μια λέξη η οποία δυστυχώς σήμερα έχει χάσει το νόημα της. Εκεί όμως πού φάνηκε όλο το μεγαλείο της ψυχής, αλλά και η παλικαριά του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου - Δραγάση, ήταν στην απάντηση που έδωσε στον Μωάμεθ τον Β' τον Πορθητή, όταν ο δεύτερος του ζητούσε να παραδώσει την Πόλη και να φύγει ανενόχλητος μαζί με την οικογένειά του, αλλά και την Αυλή του. «Το δε την Πόλιν σοι δούναι,ούτ' εμόν εστι ούτ' άλλων των κατοικούντων εν ταυτή. Κοινή γάρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ού φεισόμεθα της ζωής ημών». Kαι πολέμησε σαν απλος στρατιώτης στην πύλη του Αγίου Ρωμανού αλλά δεν πέθανε. Κανένας δεν τον αναγνώρισε νεκρό. Κανένας δεν ξέρει που είναι ακριβώς ο τάφος του,αλλά ούτε μπορούσε να πεθάνει, πριν την λύτρωση. Ο Κολοκοτρώνης έλεγε “Έχουμε βασιλιά τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο στην Πόλη”. Ζούσε σ’ όλα τα όνειρα του Έθνους. Ζούσε στο 1821, ζούσε το 12-13. Ζούσε στο 16-22. Ζούσε στο 40-44 και στο 74. Η λειτουργία δεν τελείωσε. Η Εκκλησία δεν τον ανακήρυξε Άγιο. Το έθνος δεν τον τίμησε, όπως θα τον τιμούσε, αν είχε πεθάνει. Γι αυτόν, δεν θα αρκούσε ένας δρόμος ή μια πλατεία, ούτε ένας αδριάντας, όσο ψηλός κι αν είναι… Όλοι οι ιστορικοί της Άλωσης δίνουν ισάξιο βάθος με την κινδυνεύουσα Πόλη, στον κεντρικό ήρωα της τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Ο Φραντζής , ο Δούκας, ακόμη και ο βιογράφος και υμνογράφος , του Πορθητή, ο Κριτόβουλος, μιλούν με θαυμασμό για τον τελευταίο αυτοκράτορα του Γένους… Μπορεί την μαύρη εκείνη Τρίτη της 29 Μαΐου 1453 να έπεσε η προδωμένη Πόλη, αλλά ΔΕΝ ΕΠΕΣΕ ΤΟ ΕΘΝΟΣ! Μπορεί να βεβηλώθηκε η Μεγάλη Εκκλησία, αλλά ΕΖΗΣΕ Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ! Μπορεί να λαβώθηκε ο αυτοκράτορας αλλά ΔΕΝ ΠΕΘΑΝΕ ! Ατρόμητος στάθηκε ως την τελευταία στιγμή στις επάλξεις και όταν έπαψε το σωμα να παλεύη από λαβωματιά άπιστου, ο Λαός ο Ελληνικός που ΔΕΝ ΤΟΝ ΝΤΡΟΠΙΑΣΕ ΜΕ ΤΗΝ ΦΥΓΗ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΤΟΥ, τον ανέστησε στους θρύλους και τα όνειρα του, τις προσδοκίες και στους ξεσηκωμούς του. ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΛΑΟΣ ΣΤΗ ΓΗ ΔΕΝ ΔΙΑΤΗΡΕΙ ΤΟΝ ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΟΥ που τον φρουρούν Αρχάγγελοι ώσπου “..με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θάναι..”.Οι τελευταίες στιγμές του Αυτοκράτορα που μετουσιώθηκε στην λειτουργία που δεν τέλειωσε ποτέ, έγιναν παρακαταθήκη ιερή για κάθε Έλληνα. Κι απ’ άκρο σ’ άκρο της σκλαβωμένης Ελλάδας ακουγόταν το παραπονεμένο τραγούδι,“Τον είδες με τα μάτια σου γιαγιά τον Βασιλεα? Τον πρόμαχο του Λαού, τον στρατιώτη κι Αυτοκράτορα του Γένους?-Άγγελοι τον παρέλαβαν,τον έλουσαν και τις πληγές του έπλυναν με μόσχο και με μύρο, του έστρωσαν να κοιμηθεί σε κλίνη από βύσο, κι Αρχάγγελοι με πύρινες ρομφαίες τον φυλάνε μέχρι ναρθή η ώρα του για να τονε ξυπνήσουν..” Αν σήμερα θέλουμε να τιμήσουμε την μνήμη του Αυτοκράτορα όπως του αξίζει, ένα καθήκον ιερό έχουμε απέναντι του, αλλά και απέναντι στο Γένος να επιτελέσουμε. Πρέπει να διατηρήσουμε την Εθνική μας συνείδηση και την ταυτότητα μας, δεν είμαστε ένας τυχαίος Λαός.Η γη που πατάμε είναι ποτισμένη από τα αίματα ηρώων , την Ελευθερία μας την αποκτήσαμε με “αρετή και τόλμη”, έχουμε ιστορία !Αλλα ο Κων/νος Παλαιολόγος ειχε όχι μονο τόλμη και αρετή αλλά και ηθος.
Το ήθος αυτό είχε προφανώς διδαχθεί από την πολύτεκνη και καλλίτεκνη μητέρα του αυτοκράτειρα Ελένη, σύζυγο του Μανουήλ Β’ Παλαιολόγου (1349-1425), η οποία ανέθρεψε έξι αγόρια και δύο κορίτσια. Η Ελένη μετά το θάνατο του συζύγου της αναχώρησε από το κοσμικό παλάτι και έζησε για 25 χρόνια στο μοναστήρι της κυρα-Μάρθας ως μοναχή με το όνομα Υπομονή. Πέθανε λίγα χρόνια πριν από την Άλωση και η Εκκλησία την τιμά ως αγία και την εορτάζει στις 29 Μαΐου. Η Αγία Υπομονή μπορεί να επέλεξε το μοναχικό κελί, αλλά πάντοτε ενέπνεε το ανδρείο, φιλειρηνικό αλλά και θυσιαστικό φρόνημα στα παιδιά της.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, όταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος έστειλε στον Μιστρά ως διοικητές τα αδέλφια του Θωμά και Δημήτριο, μεταξύ των οποίων υπήρχε κάποια ψυχρότητα, η Υπομονή δεν έμεινε μόνο στον εθιμοτυπικό χαιρετισμό. Κάλεσε στο μοναστήρι τον αυτοκράτορα και υιό της, τα άλλα δύο παιδιά της, τους συγκλητικούς και τον κοινό φίλο Φραντζή και αφού τα συμβούλεψε, τα δέσμευσε με όρκους να τηρήσουν τις συμφωνίες και τις συμβάσεις, «Ίνα μηδείς του ετέρου τους τόπους και τα όρια υπερπηδά και αρπάζει, αλλά ειρηνικώς να συνεργάζονται». Επέτυχε δηλαδή, ως καλή παιδοτρόφος και αρίστη μητέρα, το «ομόγνωμον». Κι αυτό συνέβαινε πάντοτε, όπως σημειώνει ο Γεώργιος Πλήθων - Γεμιστός. Έτσι οι γιοι της ήσαν ομονοούντες και με το κύρος της μητρικής παρέμβασης «αθορύβως και ησύχως επέλυον τας διαφοράς των».
Η Αγία Υπομονή δεν ωφέλησε μόνο την οικογένειά της. Καθένας που βρισκόταν κοντά της αποκόμιζε καρπούς πνευματικούς. Είναι χαρακτηριστικά όσα αναφέρει ο Γ. Σχολάριος που μετά την Άλωση αναδείχθηκε πατριάρχης: Όταν την επισκεπτόταν κάποιος σοφός, έφευγε κατάπληκτος από τη σοφία της. Όταν τη συναντούσε κάποιος ασκητής, αποχωρούσε, μετά τη συνάντηση, ντροπιασμένος για τη φτώχεια της αρετής του. Όταν τη συναντούσε κάποιος συνετός, πλουτιζόταν με περισσότερη σύνεση. Όταν την έβλεπε κάποιος νομοθέτης, γινόταν προσεκτικότερος. Όταν συνομιλούσε μαζί της κάποιος δικαστής, διαπίστωνε ότι έχει ενώπιόν του έμπρακτο κανόνα Δικαίου.
Και συνεχίζει ο Σχολάριος: Όταν την επισκεπτόταν κάποιος θαρραλέος, ένιωθε νικημένος, αισθανόμενος έκπληξη από την υπομονή, τη σύνεση και τη δύναμη του χαρακτήρα της. Όταν την πλησίαζε κάποιος φιλάνθρωπος, αποκτούσε εντονότερο το αίσθημα της φιλανθρωπίας. Όταν τη συναντούσε κάποιος φίλος των διασκεδάσεων, αποκτούσε σύνεση και μετανοούσε, αναγνωρίζοντας στο πρόσωπό της την ταπείνωση. Όταν τη γνώριζε κάποιος ζηλωτής της ευσεβείας, αποκτούσε μεγαλύτερο ζήλο. Κάθε πονεμένος καταλάγιαζε κοντά της τον πόνο του. Κάθε αλαζόνας περιόριζε τη φιλαυτία του. Και γενικά κανένας δεν υπήρξε, που να ήλθε σε επικοινωνία μαζί της και να μην έγινε καλύτερος.
Στο Βυζάντιο υπήρξε το φαινόμενο αυτοκράτορες, μέλη αυτοκρατορικών οικογενειών άνδρες και γυναίκες, ή άλλοι αξιωματούχοι που είχαν ασκήσει διοίκηση να ασπάζονται ύστερα από κάποιο γεγονός το μοναχικό βίο. Όμως, η εγκατάλειψη των κοσμικών αξιωμάτων και η επιλογή του «εμφιλόσοφου μοναχικού βίου», της «πρακτικής φιλοσοφίας», της άσκησης και της προσευχής, συνοδεύονταν από διαφορετικά κίνητρα. Ορισμένοι «δυσημερούσαν», βρίσκονταν σε δυσμένεια ή σε έκπτωση από το αξίωμά τους και προκειμένου να οδηγηθούν στη φυλακή ή την εξορία αναγκάζονταν να κλεισθούν σε μοναστήρι. Υπήρχαν όμως κι εκείνοι, που εκουσίως εγκατέλειπαν τα εγκόσμια και ζούσαν «εν μετανοία», όπως η Αγία Υπομονή, η οποία αναδείχθηκε πρότυπο συζύγου και μητέρας, αλλά και υπόδειγμα οσιακού βίου.
Αγαπητοί μου,
Η Πόλη έπεσε, και μαζί της τελείωσε και ένας ολόκληρος κόσμος. Η Ανατολική Ρωμαϊκή - Ρωμαίϊκη Αυτοκρατορία, ήταν το πρώτο Ευρωπαϊκό Κράτος. Ήταν το κράτος πού στάθηκε ο κυματοθραύστης σε όλους τους εξ ανατολών επιδρομείς. Το Ισλάμ και οι Οθωμανοί, κάνουν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη μετά την Άλωση, και συγκεκριμένα το 1682, με την πολιορκία της Βιέννης. Η Πόλη μπορεί να έπεσε, το πνεύμα όμως της Ρωμηοσύνης, συνεχίστηκε στα δύσκολα χρόνια πού ακολούθησαν. Και το πνεύμα αυτό το συνέχισε η Εκκλησία. Η Εκκλησία με κύριο εκφραστή και συντονιστή το Σεπτό της Ορθοδοξίας Κέντρο, το Σεπτό και αιματοβαμμένο Οικουμενικό μας Πατριαρχείο. Αυτό ήταν πού κράτησε το Γένος μας ενωμένο, διατηρώντας όμως ως κόρη οφθαλμού όλα εκείνα τα ιδανικά και τις αξίες, πού το κατέστησαν Οικουμενικό και Παγκόσμιο. Αυτή η Εκκλησία που πολλές φορές συκοφαντήθηκε, αυτή όμως έμεινε όρθια δίπλα στο σκλαβωμένο Γένος. Η Άλωση της Πόλης είναι μια ευκαιρία για όλους μας, να σκύψουμε στην ιστορία. Να μελετήσουμε και να θυμηθούμε. Να μιλήσουμε για όλα εκείνα που έκαναν τον Αυτοκράτορά μας Κωνσταντίνο ΙΑ' Παλαιολόγο - Δραγάση και όλους τους συναγωνιστές του αθανάτους και αιώνια σύμβολα του Γένους. Η 29η Μαΐου, είναι μια ευκαιρία να αγωνιστούμε και να αποτινάξουμε όλους τους σύγχρονους «εχθρούς και κατακτητές» που δέσμευσαν την Ελλάδα. Να αγωνιστούμε γι' αυτά που αναφέρει ο ποιητής της Ρωμηοσύνης Γιάννης Ρίτσος: «Κάτω από τα χώματα, μες στα σταυρωμένα χέρια τους, κρατάνε της καμπάνας το σχοινί, προσμένουνε την ώρα, προσμένουνε να σημάνουν την Ανάσταση. Τούτο το χώμα είναι δικό τους και δικό μας, δεν μπορεί να μας το πάρει κανείς»
Λόγοι Πατέρων